czwartek, 21 kwietnia 2011

zioła

Babka




– gatunek byliny należący do rodziny babkowatych (Plantaginaceae Juss.). Występuje w stanie dzikim w całej niemal Europie, w Afryce północnej oraz w Azji zachodniej aż do Himalajów i jej części środkowej. Jako gatunek zawleczony obecny jest w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej, na Hawajach, w Australii i na Madagaskarze. Gatunek bardzo zmienny, przystosowuje się do różnych warunków, został rozwleczony na wszystkie kontynenty. W Polsce pospolity.

Ekologia

Rośnie na łąkach, trawnikach, pastwiskach, przydrożach, zboczach i polanach. Lubi lekkie i przewiewne gleby, czarnoziemne lub gliniasto-piaszczyste. Często spotykana jako roślina ruderalna lub chwast w koniczynie, lucernie. W polskich Tatrach spotykana do wysokości 1367 m n.p.m. W Polsce występuje coraz rzadziej w stanie naturalnym, ze względu na stosowanie herbicydów.
Hemikryptofit. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Molinio-Arrhenatheretea.
Nasiona babki stanowią przysmak kanarków. Rozsiewane są przez zwierzęta (zoochoria) i ludzi (antropochoria).

Zastosowanie

Roślina lecznicza
  • Historia: babka lancetowata jest rośliną znaną od bardzo dawna w lecznictwie. Uważano, że musi ona być silnym środkiem na zranienia skoro nie ginie "nawet na uczęszczanych drogach mimo deptania przez końskie kopyta i rozjeżdżania żelaznymi obręczami wozów". Przewija się w lecznictwie przez wieki. W starożytności zalecano sok z babki na ukąszenia skorpionów i węży, w średniowieczu na złamania i opuchlizny, a także jako antidotum na miłosne czary. Medycyna ludowa roślinę zalecała w leczeniu chrypki, suchego, przewlekłego kaszlu, nieżytów przewodu pokarmowego oraz dróg moczowych.
  • Surowiec zielarski: stanowią liście – Folium Plantaginis (Folium Plantaginis lanceolatae) lub cała roślina (Herba Plantaginis). Rzadziej stosuje się korzeń lub nasiona.

  • Działanie: sok z babki jest lekiem śluzowym i powlekającym. Również napary i odwaryjamie ustnej, gardle i przewodzie pokarmowym. Działanie przeciwzapalne i niszczące bakterie zawdzięczamy irydoidom a osłonowe związkom śluzowym. Wyciągi z babki mają również nieznaczne właściwości wykrztuśne i regenerujące nabłonek. Lekko rozkurczają mięśnie gładkie dróg oddechowych. Stosowane są przeciwko kaszlowi (także u palaczy), chrypce, w stanach zapalnych z utrudnionym odkrztuszaniem i zalegającą wydzieliną. W takich przypadkach należy pić sok z babki w ilości pół łyżeczki na ćwierć szklanki ogrzanej wody najlepiej mineralnej 3 razy dziennie lub syrop z babki lancetowatej 4 razy dziennie po łyżeczce. działają przeciwzapalnie w
    • Odwar z babki sporządza się z 1 łyżki suszonych liści na 1 szklankę wody i pije 3 razy dziennie po pół szklanki pomocniczo w chorobie wrzodowej oraz zapaleniach żołądka i jelit. Odwar lub sok stosuje się również zewnętrznie. Działa on antyseptycznie, przyspiesza gojenie się ran i regenerację naskórka. Istotne są tu takie składniki jak związki krzemu, garbniki, sole potasu, magnezu i cynku. Rozcieńczony sok lub odwar stosuje się do okładów, przemywań i irygacji. Delikatny wystudzony napar może służyć do przemywań powiek przy zapaleniu spojówek. W przypadkach drobnych zranień i ukąszeń owadów można przykładać świeże, czyste (opłukane) liście babki bezpośrednio na skórę. Substancje zawarte w liściach działają ściągająco i przyspieszają gojenie się ran. Na zmęczone oczy można przyłożyć na powieki 2–3 liście zmiażdżone lekko tłuczkiem lub 2 łyżki suszonego ziela, zalane niewielką ilością wody.
    • Liść babki można mieszać z innymi ziołami: w schorzeniach gardła, przy kaszlu z tymiankiem, w nieżytach przewodu pokarmowego łączyć z bobrkiem, a w owrzodzeniu żołądka z prawoślazem.

    Roślina jadalna
    Liście po umyciu i usunięciu nerwów są używane na surowo jako sałata, do potraw z twarogu, albo gotowane jako jarzyna lub dodatek do zup ziołowych. Razem z liśćmi pokrzywy i mniszka lekarskiego stanowią składniki sałatki wiosennej.
    Roślina pastewna
    Posiada dużą wartość pokarmową jako pasza zielona. U bydła wywołuje biegunkę.
    Roślina ozdobna
    Czasami uprawiana w celach ozdobnych, najczęściej w tym celu uprawia się kultywar 'Marginata' o ozdobnych liściach.
     

    Uprawa

    Plantację utrzymuje się 4–5 lat.

  • Rozmnażanie: roślinę uprawia się tylko z nasion. Siew wykonuje się wiosną, od marca do kwietnia. Rozstaw 30 × 40 cm, na głębokość 0,5–1 cm. Średnio wysiewa się 2 kg nasion na 1 ha gruntu.

  • Pielęgnacja: odchwaszczanie, spulchnianie ziemi między rzędami, nawożenie.

  • Zbiór i suszenie: liście często bywają zakurzone, dlatego należy je zbierać najlepiej po deszczu i dokładnie przepłukać przegotowaną lub mineralną wodą. Zbioru dokonuje się w okresie kwitnienia od maja do września. Na uprawie jednorocznej zbiór przeprowadza się jeden raz, latem, od drugiego roku – dwukrotnie. Surowiec suszy się w temperaturze 35–40 °C w piekarniku lub rozkładając cienką warstwą w ciepłym miejscu np. na strychu (trzeba wówczas pamiętać, aby je często odwracać, gdyż łatwo czernieją).



Brak komentarzy:

Prześlij komentarz