kwiatuszek uspokajający

Grzybień biały

zwyczajowo nazywane także nenufarem lub lilią wodną – gatunek byliny z rodziny grzybieniowatych (Nymphaeaceae). Jeden z około 50 gatunków z rodzaju grzybienie Nymphaea. Typ nomenklatoryczny dla rodzaju. Ze względu na efektowne, duże kwiaty pływające na powierzchni wody gatunek ten rozpowszechniony jest w uprawie, zwłaszcza w postaci odmian barwnie kwitnących. Jest to także roślina lecznicza, a dawniej także barwierska. W wielu krajach gatunek z powodu zagrożenia naturalnych stanowisk objęty został ochroną prawną, w tym także chroniony jest w Polsce.

Zastosowanie

Roślina ozdobna

Uprawiana w stawach i oczkach wodnych. Istnieje wiele odmian uprawnych różniących się wielkością i barwą kwiatów oraz liści.

Roślina lecznicza

• Surowiec zielarski: korzeń grzybienia – Radix Nymphaeae, kwiat grzybienia świeży – Flos Nymphaeae recens.
• Działanie lecznicze: wyciągi ze świeżych kwiatów są środkiem nasercowym i uspakajającym. Działają ogólnie uspakajająco, nasennie (z natężeniem zależnym od wrażliwości osobniczej) oraz hamują pobudzenie seksualne. Kłącza używano do pielęgnacji włosów, a z kwiatów produkowano wodę kwiatową. W polskiej medycynie ludowej świeże liście przykładano przy schorzeniach skóry (wrzody, wypryski, róża) oraz przy bólach głowy. Napar z suszonych liści stosowano wewnętrznie przy schorzeniach układu oddechowego. Na kresach wschodnich (przykład pochodzi z Dereszowic nad Prypecią) wywar z korzenia pito przy chorobach macicy, a wywar z kwiatu przy białych upławach.

Roślina barwierska

Korzenie ze związkami soli żelaza stosowane były do barwienia na intensywny kolor zielony. Stare kłącza farbują na kolor czarny.

Sztuka kulinarna

Niektóre źródła podają, że kłącza są pożywne ze względu na skrobię i jadalne po przegotowaniu, inne źródła ostrzegają przed substancjami toksycznymi, dodając, że prawdopodobnie jadalne są nasiona

 

Uprawa

Wymagania

Do uprawy wybierać należy dobrze nasłonecznione oczka wodne i stawy (w cieniu rośliny kwitną słabo i kwiaty się nie rozwijają). Najlepszy efekt osiąga się przy sadzeniu grupowym lub masowym. Sadzić należy na dnie zbiornika, w żyznym ile bagiennym. W pojemnikach można uprawiać tylko odmiany karłowe. Odmiany barwne, pochodzenia mieszańcowego, wymagają bardziej żyznego podłoża, zasilanego co 2–3 lata świeżą ziemią kompostową, zmieszaną z rozłożonym krowińcem. Rośliny takie mają też większe wymagania świetlne (najlepiej rozwijają się w lata ciepłe i słoneczne) i rosną na płytszych wodach (ok. 0,5 m głębokości).

Rozmnażanie

Rozmnaża się przez podział kłącza (mieszańce tylko w ten sposób ponieważ z natury są bezpłodne), najlepiej w maju. Z powodu ochrony prawnej nie wolno pozyskiwać do uprawy roślin z natury. Zaleca się sadzenie młodych roślin najpierw w wodzie płytkiej, do czasu rozwinięcia pierwszych liści. Możliwe jest też rozmnażanie z nasion. Nasiona przechowuje się zalane wodą. Wysiewa się je w marcu–kwietniu do pojemników z ziemią darniową i piaskiem zanurzonych w wodzie o temperaturze ok. 10–12 °C, nasiona umieszcza się w podłożu na głębokości 1–2 cm. Po skiełkowaniu (zwykle po ok. 3 tygodniach) młode rośliny rozsadza się do coraz to większych pojemników w miarę ich wzrostu i umieszcza na głębszej wodzie, aż do docelowej głębokości (zwykle 40–50 cm)